Teatr i Białystok w roku 1942
II Wojna Światowa.
Polska w roku 1942
II Wojna Światowa.
- 5 stycznia – na polecenie Stalina została założona Polska Partia Robotnicza, utworzyli ją polscy komuniści z tzw. Grupy Inicjatywnej przerzuceni z Moskwy drogą powietrzną.
- 6 stycznia – utworzenie zbrojnej organizacji PPR – Gwardii Ludowej.
- 12 lutego – Maciej Aleksy Dawidowski (ps. Alek) zerwał i ukrył płytę z niemieckim napisem z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie.
- 14 lutego – nastąpiło przekształcenie Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.
- 21/22 lutego – akcja „Bollwerk”: w nocy, 12 żołnierzy AK i 5 mieszkańców Chwaliszewa podpaliło niemieckie magazyny w porcie rzecznym w Poznaniu, w których znajdowała się żywność i mundury.
- 2 marca – egzekucje pierścienia warszawskiego: z Warszawy wywieziono na egzekucję grupę 100 polskich więźniów politycznych, prawdopodobnie zostali oni tego samego dnia rozstrzelani przez Niemców na terenie obozu pracy Treblinka I.
- 6 marca – żołnierz AK Józef Mierzyński zastrzelił w Zgierzu w obronie własnej dwóch gestapowców. W odwecie 20 marca hitlerowcy rozstrzelali w mieście 100 Polaków przywiezionych z łódzkich więzień.
- 7 marca – w Bełchatowie hitlerowcy zamordowali 4 żołnierzy AK.
- 16 marca – Hitlerowcy rozpoczęli likwidację lubelskiego getta (akcja Reinhardt).
- 18 marca – w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma hitlerowcy dokonali egzekucji 16 Polaków i 16 Żydów, mieszkańców Kazanowa i okolic w powiecie zwoleńskim.
- 20 marca:
- w Zgierzu Niemcy dokonali publicznej egzekucji 100 Polaków, a 300 wywieźli do obozów koncentracyjnych.
- na murach Warszawy pojawił się Znak Polski Walczącej.
- 24 marca – hitlerowcy rozstrzelali mieszkańców i personel Żydowskiego Domu Starców i Sierot w Lublinie.
- 27 marca – Niemcy wymordowali wszystkich pacjentów i część personelu Szpitala Żydowskiego w Lublinie.
- 28 marca – utworzono Gwardię Ludową – zbrojną organizację PPR (decyzję antydatowano na 6 stycznia 1942).
- 2 kwietnia – w Warszawie ukazało się pierwsze wydanie konspiracyjnego miesięcznika literackiego „Sztuka i Naród”.
- 15 kwietnia – w kamieniołomach w krakowskiej dzielnicy Podgórze Niemcy utworzyli obóz pracy „Liban”.
- 11 maja – około 120 Żydów zostało zastrzelonych przez trzech Niemców w getcie w Józefowie (powiat biłgorajski) i pobliskim kamieniołomie.
- 15 maja – w Klewaniu na Wołyniu oddziały niemieckie i ukraińskie rozstrzelały wszystkich miejscowych Żydów (ok. 1500 osób).
- Czerwiec – likwidacja getta w Olkuszu.
- 19 maja – kilka osób zostało rannych w zamachu bombowym na kasyno przy alei Szucha w Warszawie, wymierzonym w osoby kolaborujące z Niemcami.
- 20 maja – w odwecie za zabicie trzech Niemców rozstrzelano około 400 mieszkańców Święcian i okolic na Wileńszczyźnie.
- 25 maja – 270 Żydów zostało rozstrzelanych w Kiwercach na Wołyniu przez niemieckie SD i żandarmerię oraz policję ukraińską.
- 26 maja – w Wereszczynie na Lubelszczyźnie Niemcy rozstrzelali około 300 Żydów.
- 28 maja – w lesie koło Magdalenki Niemcy dokonali egzekucji 223 więźniów z Pawiaka.
- 3 czerwca – Niemcy zlikwidowali getto w Przemyślu.
- 3–5 czerwca – Niemcy rozstrzelali 6-8 tys. Żydów z jednego z dwóch gett w Kowlu w dawnym województwie wołyńskim.
- 8 czerwca – w lesie koło Iwieńca na dzisiejszej Białorusi Niemcy rozstrzelali 800 Żydów.
- 8/9 czerwca – w nocy w okolicy osady Kamienna Karczma na Pomorzu członkowie polskiego ruchu oporu z Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” dokonali zamachu na pociąg, którym miał jechać Adolf Hitler. Ponieważ plan podróży Hitlera został przez niego zmieniony w ostatniej chwili, zamachowcy wysadzili w powietrze inny skład.
- 10 czerwca – ok. 50 więźniów podjęło próbę ucieczki z obozu Auschwitz-Birkenau, co powiodło się 9 z nich, m.in. aktorowi Augustowi Kowalczykowi.
- 11 czerwca – w odwecie za próbę buntu i ucieczki z obozu Auschwitz-Birkenau w Bunkrze I zabito ponad 300 Polaków pracujących w karnej kompanii.
- 15 czerwca – Niemcy utworzyli getto żydowskie w Staszowie.
- 16 czerwca – w odwecie za ostrzelanie przez partyzantkę sowiecką niemieckiego samochodu osobowego, Niemcy dokonali pacyfikacji wsi Rajsk w gminie Bielsk Podlaski, zabijając 149 osób.
- 17 czerwca – Niemcy zlikwidowali po walce należącą do NSZ drukarnię „Szaniec” przy ul. Przemysłowej w Warszawie.
- 22 czerwca – w Lutowiskach w Bieszczadach gestapowcy i funkcjonariusze Ukraińskiej Policji Pomocniczej rozstrzelali około 650 Żydów.
- 24 czerwca – Niemcy wymordowali we Lwowie 6-8 tys. Żydów mieszkających poza granicami getta.
- 21 lipca – kolekcjoner i antykwariusz Abe Gutnajer i jego rodzina oraz przybyły do chorego z „aryjskiej strony” chirurg Franciszek Raszeja zostali zamordowani w warszawskim getcie przez gestapo.
- 22 lipca – rozpoczęła się likwidacja warszawskiego getta (Wielka Akcja).
- 23 lipca:
- utworzono obóz zagłady w Treblince.
- nazajutrz po rozpoczęciu likwidacji warszawskiego getta popełnił samobójstwo inżynier Adam Czerniaków, prezes Judenratu.
- 5 sierpnia:
- Niemcy zlikwidowali prowadzony przez Janusza Korczaka warszawski Dom Sierot.
- Jan Piekałkiewicz został Delegatem Rządu na Kraj.
- 19 sierpnia – likwidacja getta w Otwocku przyniosła śmierć kilku tysiącom przebywających tam Żydów. Jedna z nielicznych ocalałych, Izabela Gelbard po latach opisała te wydarzenia w powieści Ocalił mnie kowal.
- 20 sierpnia:
- rozpoczął się wywóz 21 tys. Żydów z getta w Kielcach do obozu zagłady w Treblince.
- Niemcy rozstrzelali około 360 Żydów w Białej Niżnej.
- 20 września – utworzono Narodowe Siły Zbrojne.
- 22 września – rozpoczęła się likwidacja getta w Częstochowie.
- 23 września – zlikwidowano getto w Szydłowcu.
- 27 września – powołano Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom.
- 7/8 października – w nocy z 7 na 8 października Armia Krajowa przeprowadziła akcję Wieniec; wysadzenie w powietrze linii kolejowych wokół Warszawy.
- 24 października:
- Gwardia Ludowa dokonała pierwszego zamachu bombowego na Café Club; był to odwet za publiczną egzekucję pięćdziesięciu więźniów Pawiaka a kawiarnia Cafe Club w Warszawie przeznaczona była tylko dla Niemców.
- obrzucono granatami niemiecką restaurację „Mitropa” na Dworcu Głównym i drukarnię gadzinowego dziennika „Nowy Kurier Warszawski”.
- 30 października–1 listopada – likwidacja getta w Tomaszowie Mazowieckim.
- 9 listopada – zlikwidowane zostało getto w Lublinie.
- 27/28 listopada – na Zamojszczyźnie w nocy hitlerowcy rozpoczęli masowe wysiedlenia Polaków.
- 4 grudnia:
- założono Radę Pomocy Żydom – Żegotę.
- we wsiach Pantalowice i Hadle Szklarskie okupanci niemieccy zamordowali dziewięciu Polaków pomagających Żydom.
- 6 grudnia – w Starym Ciepielowie i Rekówce niemieccy żandarmi zamordowali 33 osoby, w tym pięć polskich rodzin podejrzewanych o ukrywanie Żydów.
- 7 grudnia – we wsi Świesielice niemieccy żandarmi zamordowali 14 Polaków.
- 11 grudnia – Niemcy dokonali masakry co najmniej 164 mieszkańców wsi Kitów na Zamojszczyźnie.
- 14 grudnia – wzięty przez Niemców do niewoli oficer polskiego kontrwywiadu Antoni Kasztelan został stracony wbrew konwencjom genewskim.
- 18 grudnia:
- Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz wystosował dramatyczny list do papieża Piusa XII, błagając go o publiczną obronę mordowanych Polaków i Żydów.
- otwarto Kanał Ulga w Raciborzu.
- 20 grudnia – w odwecie za pomoc udzieloną przez mieszkańców ruchowi oporu Niemcy dokonali pacyfikacji wsi Rachodoszcze w powiecie zamojskim, zabijając 46 osób.
- 22 grudnia – członkowie komórki krakowskiej Żydowskiej Organizacji Bojowej obrzucili granatami kawiarnię Cyganeria (wówczas „tylko dla Niemców”), w wyniku czego zginęło według różnych szacunków od 7 do 10 niemieckich oficerów.
- 24 grudnia – około 60 Polaków zostało zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów we wsi Połonka na Wołyniu.
- 29 grudnia – hitlerowcy dokonali pacyfikacji wsi Białowola na Zamojszczyźnie, mordując 51 mieszkańców.
Teatr i Białystok w roku 1942
II Wojna Światowa.
- 2 stycznia – wydano wyroki wieloletniego więzienia na 33 niemieckich agentów, członków największej w historii USA rozbitej przez FBI siatki szpiegowskiej, kierowanej przez nienawidzącego Brytyjczyków nacjonalistę burskiego Fredericka J. Duquesne.
- 7 stycznia – front wschodni: zakończyła się bitwa pod Moskwą.
- 9 stycznia – u wybrzeży Minorki w archipelagu Balearów zatonął w czasie sztormu francuski statek pasażerski Lamoricière; zginęło 301 spośród 394 osób na pokładzie.
- 13 stycznia:
- U-Booty niemieckie rozpoczęły ofensywę u wschodnich wybrzeży USA (operacja Paukenschlag).
- po raz pierwszy w momencie zagrożenia katapultował się pilot samolotu (Niemcy).
- pierwszy oblot śmigłowca Sikorsky R-4.
- 16 stycznia:
- u wybrzeży Islandii zatonął polski statek transportowy SS Wigry; zginęło 25 członków załogi, w tym 12 Polaków.
- 22 osoby zginęły w katastrofie samolotu Douglas DC-3 pod Las Vegas.
- 19 stycznia – Jaroslav Krejčí został premierem kolaboracyjnego rządu Protektoratu Czech i Moraw.
- 20 stycznia – na konferencji w Wannsee zapadła decyzja o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”.
- 23 stycznia – w wileńskim getcie powstała Zjednoczona Organizacja Partyzancka.
- 24 stycznia – wojna na Pacyfiku: taktyczne zwycięstwo USA w bitwie pod Balikpapan.
- 25 stycznia – Tajlandia wypowiedziała wojnę Wielkiej Brytanii i USA.
- 26 stycznia – pierwsze oddziały amerykańskiej armii przybyły do Europy, lądując w porcie Belfast.
- 28 stycznia – we Władykaukazie (wówczas Ordżonikidze) czeczeński pisarz Hasan Israiłow utworzył antysowiecką organizację Specjalna Partia Kaukaskich Braci.
- 29 stycznia:
- Ekwador i Peru podpisały w Rio de Janeiro traktat pokojowy, kończący wojnę o roponośne tereny w Amazonii.
- w Teheranie podpisano układ brytyjsko-irańsko-radziecki o przystąpieniu Iranu do koalicji antyniemieckiej.
- 31 stycznia − wojna na Pacyfiku: zwycięstwem Japończyków zakończyła się bitwa o Malaje.
- 1 lutego – Vidkun Quisling stanął na czele kolaboracyjnego rządu Norwegii.
- 7 lutego – chorwaccy ustasze dokonali masakry 2300 Serbów pod Banja Luką.
- 8 lutego – minister przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy Fritz Todt zginął w katastrofie samolotu na lotnisku Kętrzyn-Wilamowo, obsługującym kwaterę główną Hitlera w Wilczym Szańcu.
- 9 lutego:
- w USA wprowadzono całoroczny czas letni na okres trwania wojny.
- w nowojorskim porcie spłonął i przewrócił się na burtę francuski transatlantyk SS Normandie.
- 11 lutego – niemieckie pancerniki rozpoczęły przedzieranie się z Francji do Norwegii przez kanał La Manche (operacja Cerberus).
- 15 lutego – siły japońskie zdobyły Singapur i Sumatrę.
- 16 lutego – niemieckie U-Booty zaatakowały rafinerię ropy na holenderskiej wyspie Aruba na Karaibach.
- 19 lutego:
- prezydent Franklin Delano Roosevelt wydał dekret umożliwiający internowanie Amerykanów pochodzenia japońskiego.
- japońskie bombardowanie miasta Darwin w Australii; zginęło 250 osób.
- rozpoczęła się bitwa w cieśninie Badung.
- 23 lutego:
- w północnych Włoszech utworzony został obóz koncentracyjny Gonars.
- japoński okręt podwodny ostrzelał rafinerię ropy w Santa Barbara w Kalifornii. Był to pierwszy japoński atak na obiekt na kontynencie amerykańskim.
- 24 lutego:
- rozpoczęła nadawanie rozgłośnia Głos Ameryki (po niemiecku).
- radziecki okręt podwodny zatopił na Morzu Czarnym statek Struma z żydowskimi uchodźcami z Rumunii; zginęło 778 osób, ocalała jedna.
- 25 lutego – nalot na Zachodnie Wybrzeże: obrona przeciwlotnicza ostrzelała niezidentyfikowany obiekt latający, który pojawił się nad Los Angeles.
- 26 lutego:
- należąca do tej pory do brytyjskiej kolonii Trynidad i Tobago wyspa Patos została przekazana Wenezueli.
- odbyła się 14. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 3 marca – została utworzona kolaboracyjna Serbska Straż Państwowa.
- 5 marca – w Szkocji przeprowadzono pierwsze praktyczne próby prototypu wykrywacza min wynalezionego przez poruczników Józefa Kosackiego i Andrzeja Garbosia.
- 9 marca – Miklós Kállay został premierem Węgier.
- 12 marca – wojna na Pacyfiku: zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa o Jawę.
- 14 marca – król Włoch Wiktor Emanuel III ustanowił Order Orła Rzymskiego.
- 16 marca – na poligonie w Peenemünde odbył się pierwszy nieudany start rakiety V-2.
- 18 marca – rozpoczęła się ewakuacja wojsk polskich z terenu ZSRR do Iranu.
- 22 marca – kampania śródziemnomorska: taktyczne zwycięstwo floty brytyjskiej nad włoską w II bitwie pod Syrtą, po której wojska państw „Osi” zrezygnowały z planów desantu na Maltę.
- 23 marca – Adolf Hitler wydał dyrektywę o rozpoczęciu budowy Wału Atlantyckiego.
- 24 marca – admirał Chester Nimitz został głównodowodzącym armii amerykańskiej na Pacyfiku.
- 28 marca:
- brytyjskie lotnictwo dokonało nalotu dywanowego na Lubekę.
- rajd brytyjskich komandosów na niemiecką bazę morską w Saint-Nazaire we Francji.
- 29 marca:
- zwycięstwem Japończyków zakończyła się bitwa o Sumatrę.
- po nalocie RAF spłonął Kościół Mariacki w Lubece.
- 31 marca:
- rozpoczął się rajd japoński na Ocean Indyjski.
- Japończycy zajęli Wyspę Bożego Narodzenia.
- 1 kwietnia:
- w Waszyngtonie odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Wojennej Pacyfiku.
- zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa o Borneo.
- w Meksyku zmniejszono z 3 do 2 ilość stref czasowych.
- 3 kwietnia – w Teheranie w celu pomocy Polakom ewakuowanym z ZSRR powstała Delegatura Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Rządu Polskiego.
- 5 kwietnia – lotnictwo japońskie zbombardowało port i miasto Kolombo na Cejlonie, w wyniku czego zginęło 190 osób. Kilka godzin później japońskie bombowce zatopiły około 100 mil morskich na południowy zachód od Cejlonu brytyjskie krążowniki HMS Dorsetshire i MMS Cornwall. Zginęło 426 członków załóg, 1122 zostało uratowanych.
- 6 kwietnia – pierwsze oddziały amerykańskie przybyły do Australii.
- 9 kwietnia:
- rajd japoński na Ocean Indyjski: 91 japońskich bombowców w eskorcie 38 myśliwców dokonało nalotu na zajmowany przez Brytyjczyków port Trincomalee na Sri Lance.
- 75 tysięcy żołnierzy amerykańskich i filipińskich broniących półwyspu Bataan na Luzonie skapitulowało przed wojskami japońskimi.
- rozpoczął się Bataański Marsz Śmierci – przemarsz amerykańskich i filipińskich jeńców wojennych z półwyspu Bataan do japońskiego obozu koncentracyjnego w O’Donnel na filipińskiej wyspie Luzon. Spośród początkowych 70 tys. do celu dotarło jedynie 54 tys. jeńców.
- 13 kwietnia – Władysław Sikorski przesłał Winstonowi Churchillowi memorandum w sprawie szybkiego utworzenia II frontu w Europie i skoordynowania powstań narodowych w państwach okupowanych przez III Rzeszę.
- 14 kwietnia – amerykański niszczyciel zatopił u wybrzeży Karoliny Północnej niemiecki okręt podwodny U-85. Zginęła cała 46-osobowa załoga.
- 15 kwietnia – król Wielkiej Brytanii Jerzy VI odznaczył mieszkańców Malty Krzyżem Jerzego za bohaterstwo okazane w czasie oblężenia wyspy.
- 18 kwietnia – Pierre Laval został premierem kolaboracyjnego rządu Vichy.
- 21 kwietnia – zwycięstwem Niemców zakończyła się trwająca od 8 lutego bitwa pod Demiańskiem.
- 21/22 kwietnia – w nocy siły brytyjsko-kanadyjskie dokonały rajdu na pozycje niemieckie we francuskiej nadmorskiej miejscowości Hardelot (operacja Abercrombie).
- 23 kwietnia – Luftwaffe dokonała nalotu bombowego na Exeter, rozpoczynając akcję niszczenia miast brytyjskich o znaczeniu historycznym (Baedeker Blitz), w odwecie za zbombardowanie Lubeki przez Royal Air Force.
- 26 kwietnia – w kopalni Benxihu w okupowanej przez Japończyków Mandżurii doszło do największej w historii katastrofy górniczej, spowodowanej wybuchem gazu i pyłu węglowego, w której zginęło 1549 górników, a 246 zostało rannych.
- 27 kwietnia:
- zakończyły się trwające od 23 kwietnia ciężkie brytyjskie naloty bombowe na Rostock.
- londyński seryjny morderca Gordon Cummins („Blackout Ripper”) został skazany na karę śmierci.
- 3 maja – w Palestynie rozpoczęło się formowanie 3. Dywizji Strzelców Karpackich.
- 5 maja – II wojna światowa w Afryce: rozpoczęła się bitwa o Madagaskar.
- 6 maja – wojna na Pacyfiku: zwycięstwo Japończyków w bitwie o wyspę Corregidor na Filipinach.
- 8 maja – wojna na Pacyfiku: zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa na Morzu Koralowym.
- 12 maja:
- front wschodni: rozpoczęła się II bitwa o Charków.
- wojna na Pacyfiku: skapitulowały ostatnie amerykańskie oddziały na filipińskiej wyspie Mindanao.
- 13 maja – oblężenie Leningradu: ostatni zapis w dzienniku Tani Sawiczewej.
- 16 maja – Ólafur Thors został premierem Islandii.
- 20 maja – wojna na Pacyfiku: Japończycy zajęli całą Birmę dochodząc do granicy indyjskiej.
- 22 maja – Meksyk wypowiedział wojnę państwom osi.
- 25 maja – padł pierwszy klaps na planie melodramatu Casablanca w reżyserii Michaela Curtiza.
- 26 maja:
- w Moskwie podpisano Traktat radziecko-brytyjski.
- II wojna światowa w Afryce: rozpoczęła się bitwa o Bir Hakeim.
- 27 maja – czechosłowaccy cichociemni dokonali w Pradze udanego zamachu na protektora Czech i Moraw Reinharda Heydricha.
- 28 maja – front wschodni: zwycięstwo wojsk niemiecko-rumuńsko-włoskich w bitwie o Charków.
- 29 maja:
- utworzono Kuratorium do spraw wychowania młodzieży w Czechach i na Morawach.
- Bing Crosby nagrał w nowojorskiej filii wytwórni Decca skomponowaną przez Irvinga Berlina piosenkę White Christmas.
- 30/31 maja – w nocy, 1046 bombowców RAF dokonało bombardowania Kolonii, zabijając 486 osób i niszcząc około 300 ha powierzchni miasta.
- 31 maja – wojna na Pacyfiku: japoński atak na port w Sydney z wykorzystaniem miniaturowych łodzi podwodnych.
- 2 czerwca – wybuchł bunt w 53. Samodzielnym Kolejowym Batalionie Budowlanym na rosyjskim Dalekim Wschodzie.
- 3 czerwca – wojna na Pacyfiku: rozpoczęły się walki o Wyspy Aleuckie.
- 4 czerwca – wojna na Pacyfiku: rozpoczęła się bitwa o Midway.
- 5 czerwca:
- Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Bułgarii, Rumunii i Węgrom.
- wojna na Pacyfiku: po utracie 4 lotniskowców i ciężkiego krążownika japońska flota rozpoczęła odwrót spod Midway. Wygrana przez Amerykanów bitwa stała się punktem zwrotnym w wojnie na Pacyfiku.
- 7 czerwca – wojna na Pacyfiku: klęską Japończyków zakończyła się przełomowa bitwa o Midway.
- 9 czerwca – w Berlinie odbył się pogrzeb protektora Czech i Moraw Reinharda Heydricha.
- 10 czerwca – w odwecie za udany zamach na Reinharda Heydricha, protektora Czech i Moraw, Niemcy dokonali eksterminacji czeskiej wsi Lidice.
- 11 czerwca – II wojna światowa w Afryce: taktyczne zwycięstwo wojsk Osi w bitwie o Bir Hakeim w Libii (26 maja-11 czerwca).
- 12 czerwca – w dniu swych 13. urodzin Anna Frank rozpoczęła pisanie pamiętnika.
- 14 czerwca – AS Roma zdobyła po raz pierwszy tytuł piłkarskiego mistrza Włoch.
- 18 czerwca – w otoczonym soborze Świętych Cyryla i Metodego w Pradze zginęło w walce z Niemcami 7 ukrywających się tam uczestników zamachu na Reinharda Heydricha.
- 19 czerwca – Muhammad VII został bejem Tunisu.
- 21 czerwca:
- II wojna światowa w Afryce: wojska niemieckie zdobyły Tobruk.
- powstał Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia (KNAPP).
- w kibucu Tirat Cewi (obecnie Izrael) zmierzono najwyższą temperaturę na kontynencie azjatyckim (+53,9 °C).
- 24 czerwca – czeska wieś Ležáky została zrównana z ziemią w odwecie za zamach na Reinharda Heydricha.
- 26 czerwca – w locie bojowym zginął major Stanisław Skarżyński, pierwszy polski lotnik, który przeleciał Atlantyk.
- 28 czerwca – wojska niemieckie na froncie wschodnim rozpoczęły operację „Fall Blau”.
- 9 lipca – holocaust: rodzina Anne Frank zaczęła ukrywać się w dawnej narzędziowni w Amsterdamie.
- 14 lipca – holocaust: rozpoczęły się wywózki Żydów z Amsterdamu do obozu koncentracyjnego w Westerbork.
- 17 lipca – w Sztokholmie, Szwed Gunder Hägg ustanowił rekord świata w biegu na 1500 m wynikiem 3:45,8 s.
- 18 lipca – Messerschmitt Me 262 Schwalbe, niemiecki pierwszy (i w ogóle pierwszy w historii) myśliwiec odrzutowy, odbył swój dziewiczy lot.
- 19 lipca – koniec ewakuacji armii gen. Andersa z ZSRR do Iranu.
- 28 lipca – Józef Stalin wydał Rozkaz nr 227, znany też jako „Ani jednego kroku wstecz”.
- 2 sierpnia – aresztowanie przez Gestapo karmelitanki pochodzenia żydowskiego Edyty Stein.
- 8 sierpnia:
- w Waszyngtonie stracono sześciu niedoszłych niemieckich sabotażystów.
- premiera filmu animowanego Bambi.
- 9 sierpnia:
- w Bombaju Brytyjczycy aresztowali Mahatmę Gandhiego i cały Komitet Wykonawczy Indyjskiego Kongresu Narodowego.
- rozpoczęła się operacja Pedestal, aliancka próba zaopatrzenia Malty.
- 11 sierpnia – amerykańska aktorka skandalistka Hedy Lamarr i jej współpracownik, kompozytor George Antheil uzyskali patent na system frequency-hopping spread spectrum.
- 19 sierpnia – alianci przeprowadzili próbny desant na Dieppe.
- 22 sierpnia – Brazylia wypowiedziała wojnę Niemcom i Włochom.
- 26 sierpnia – wojna na Pacyfiku: wojska japońskie zajęły wyspę Nauru.
- 28 sierpnia – w chorwackim obozie koncentracyjnym Jasenovac strażnicy urządzili zawody w mordowaniu więźniów. Zwycięzca Petar Brzica poderżnął gardła 1360 osobom.
- 30 sierpnia – II wojna światowa w Afryce: rozpoczęła się bitwa pod Alam Halfa.
- 12 września – z rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. Władysława Sikorskiego została utworzona Armia Polska na Wschodzie.
- 17 września – Grossadmiral Karl Dönitz wydał słynny rozkaz Triton Null znany również jako Laconia Befehl.
- 20 września:
- komandor porucznik Eddie R. Sanders odbył na Zerze z Akutan pierwszy lot doświadczalny.
- w Göteborgu, Szwed Gunder Hägg ustanowił rekord świata w biegu na 5000 m wynikiem 13:58,2 s.
- 21 września – dokonano oblotu amerykańskiego bombowca strategicznego B-29 Superfortress.
- 23 września – front wschodni: w trakcie bitwy stalingradzkiej żołnierze radzieccy zdobyli tzw. Dom Pawłowa.
- 24 września:
- na Morzu Arktycznym podczas holowania zatonął wraz z 77 członkami załogi brytyjski niszczyciel HMS Somali, uszkodzony 4 dni wcześniej przez niemieckiego U-Boota.
- w Ugandzie spadł meteoryt Maziba.
- 2 października – u północnych wybrzeży Irlandii liniowiec pasażerski RMS Queen Mary przypadkowo staranował krążownik HMS Curacoa z własnej eskorty. Zginęło 338 marynarzy.
- 3 października – z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam wystartował pocisk rakietowy V-2, konstrukcji Wernera von Brauna. Rakieta ta była pierwszym obiektem, który wzniósł się na wysokość ponad 80 km i przekroczył umowną granicę kosmosu.
- 9 października – Wiedeń został sklasyfikowany jako wolny od Żydów (Judenfrei).
- 10 października – Australia i ZSRR nawiązały stosunki dyplomatyczne.
- 14 października – powstała Ukraińska Powstańcza Armia.
- 16 października – około 40 tysięcy osób zginęło wskutek uderzenia cyklonu na tereny leżące nad Zatoką Bengalską.
- 10 listopada:
- w Khánaqín, w Iraku rozpoczęto formowanie 8 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej – jednostki Armii Polskiej na Wschodzie.
- rozpoczęcie pełnej okupacji „Państwa Vichy” przez III Rzeszę i Włochy.
- 13 listopada – został zatopiony na Pacyfiku amerykański okręt USS Juneau – z pięcioma służącymi na nim braćmi Sullivan. Tragedia ta stała się impulsem do wprowadzenia wojskowej zasady jedynego ocalałego w rodzinie, co stanowi kanwę filmu Szeregowiec Ryan.
- 21 listopada – otwarto Autostradę Alaskańską.
- 26 listopada:
- w Bihaciu w Bośni z inicjatywy komunistów powstała Antyfaszystowska Rada Wyzwolenia Narodowego Jugosławii (AVNOJ).
- premiera filmowego melodramatu Casablanca z Ingrid Bergman i Humphreyem Bogartem w rolach głównych.
- 27 listopada – w australijskim Brisbane wybuchły dwudniowe zamieszki między żołnierzami australijskimi i amerykańskimi.
- 28 listopada – 491 osób zginęło w pożarze klubu nocnego w Bostonie.
- 2 grudnia:
- Enrico Fermi uruchomił na stadionie w Chicago pierwszy reaktor jądrowy Chicago Pile-1.
- kampania śródziemnomorska: bitwa koło Ławicy Skerki, w której zginęło około 2200 włoskich marynarzy.
- 7 grudnia:
- bitwa o Atlantyk: 655 osób zginęło w wyniku zatopienia przez U-Boota U-515 brytyjskiego statku pasażerskiego SS Ceramic u wybrzeży Azorów.
- zwodowano pancernik USS New Jersey.
- 12 grudnia – w pożarze hostelu w kanadyjskim St. John’s zginęło około 100 osób.
- 17 grudnia – samolot Handley Page Halifax ze 138. Dywizjonu Specjalnego RAF, lecący z Bliskiego Wschodu przez Maltę i Gibraltar do Wielkiej Brytanii, rozbił się tuż po starcie z maltańskiego lotniska Luqa; zginęło 6 członków polskiej załogi i 11 pasażerów.
- 20 grudnia – około 3 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w tureckim mieście Erbaa.
- 24 grudnia:
- z poligonu w Peenemünde wystrzelono pierwszy pocisk V-1.
- admirał François Darlan, wysoki komisarz we francuskiej Afryce Północnej, został zastrzelony w swym gabinecie w Algierze przez monarchistę Fernanda Bonniera de La Chapelle.
- 27 grudnia – przebywający w niemieckiej niewoli gen. Andriej Własow wydał tzw. Deklarację Smoleńską, głoszącą konieczność zbudowania nowej Rosji poprzez obalenie reżimu stalinowskiego. W tym celu miała powstać kolaboracyjna Rosyjska Armia Wyzwoleńcza podporządkowana komitetowi rosyjskiemu z Własowem na czele.
- 30 grudnia – bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Trynidadu po storpedowaniu przez niemiecki okręt podwodny U-214 zatonął polski statek SS Paderewski.
- 31 grudnia – taktyczne zwycięstwo Brytyjczyków nad Niemcami w bitwie na Morzu Barentsa.
- Początek realizacji projektu Manhattan.